Sadece sahabeler açısından değil, islamın genel kuralı bize bütün müslümanların ayıplarının araştırılmamasını yayılmamasını emreder. İslamda genel prensip kötülüğün tecessüsü hoş karşılanmamasıdır. Bir hadis-i şerifte Rasulüllah (SAV):
“Allahın kullarını üzmeyin, onları ayıplı duruma sokmayın, avretlerini (hoşa gitmeyecek gizliliklerini) araştırmayın. Kim müslüman kardeşinin avretini araştırırsa Allah da onun kusurunu arar, hatta evinin içinde onu halka rüşvay eder.” (Ahmed b. Hanbel, ve Zıya el-Makdisi, Sevban (RA) tan) buyurur (Râmûzul-Ehâdîs, s. 465, (no: 5777); Konuyla ilgisi açısından bk. Cevâhirul-Buhârî s. 70 (no: 91: Müslümanlar bunyan-ı Mersûs gibidirler, birbirlerini sımsıkı tutarlar, s. 190 (no: 310: Müslümanların müslümanlara faydalı olması, zarar değil fayda vermesi tavsiye edilir) s. 217 (no: 351: Hataların gizli kalması avretlerin araştırılmaması esastır) s. 218 (no: 352 müslüman müslümanın kardeşidir. Ona hıyanet etmez, onu yalanlamaz, utandırmaz, bir müslümanın kanı, ırzı, malı diğerine haramdır. Bir kimseye şer olarak müslüman kardeşini hor görmesi yeter. Müslüman müslümanın ayıbını örterse, Allah da onun ayıbını örter) s. 427 (no: 727: Müslümanlıkta başkalarına kötülük düşünmek hoş karşılanmaz iyilik yapma tavsiye edilir. Hatta iyilik yapamayan kimse, iyiliğe niyet etse, ona niyetinden dolayı, o iyiliği yapmış gibi sevap yazılır. Bir adamın hoşuna gitmeyecek şekilde arkasından konuşmak da gıybettir.)).
Bu umumi kaide bütün müminler için geçerli olduğu gibi önce sahabeler için geçerli olmalıdır. Esas olan onların kusurlarını araştırıp yaymak ve sahabe düşmanlığı ve buğzunu ortaya çıkarmak değil, onların iyiliklerini anmak, güzelliklerini yaymak ve gönülleri onları sevmeye yöneltmektir. Külli faziletlerde kendilerine yetişemiyeceğimiz, Allaha en güzel şekilde kulluğa yönelmiş o kimselerin üzülmeleri, hatalarının büyütülüp büyük gösterilip çok büyük iyiliklerinin görmezlikten gelinmesi, Allahın gayretine dokunacak, o bunu yapanları dünya ve ahirette rüsvay edecektir. Çünkü ashabı tahkir ve terzille, tenkidkarâne diline dolayan bu kimselerin de birer insan olarak hataları vardır. Hiç bir hataları olmasa da, bu tutumları onların halk arasında terziline değerlerinin düşmesine yeter.
Murat Sarıcık (Prof.Dr.)